Thuật ngữ “nước ngọt” có vẻ quen thuộc, nhưng bạn đã bao giờ tự hỏi tại sao chúng ta lại gọi soda là “nước ngọt” chưa? Hóa ra, lý do đằng sau cái tên này không chỉ đơn giản như vẻ ngoài của nó. Để hiểu rõ nguồn gốc, chúng ta cần nhìn lại lịch sử và cách ngành công nghiệp nước giải khát phát triển.
Ban đầu, “nước ngọt” không chỉ giới hạn ở các loại đồ uống có ga và hương vị như chúng ta biết ngày nay. Thuật ngữ này thực tế dùng để chỉ hầu hết mọi loại đồ uống không chứa cồn, đối lập với “đồ uống mạnh” (hard drinks) là các loại rượu. Theo nghĩa rộng này, nước ép trái cây, trà đá, và thậm chí nước chanh tự pha cũng có thể được coi là “nước ngọt”.
Tuy nhiên, theo thời gian, đặc biệt là nhờ vào sức mạnh của quảng cáo và sự phát triển của ngành công nghiệp nước giải khát có ga, nghĩa của “nước ngọt” dần thu hẹp lại. Ngày nay, khi nhắc đến “nước ngọt”, hầu hết mọi người đều nghĩ ngay đến các loại đồ uống có ga, có hương vị ngọt ngào, được đóng chai hoặc lon và bày bán rộng rãi. Sự thay đổi này phần lớn là do các nhà sản xuất nước giải khát có ga đã chủ động sử dụng thuật ngữ “soft drink” (nước ngọt) trong các chiến dịch quảng cáo của mình.
Một trong những thách thức lớn mà các nhà sản xuất nước giải khát có ga phải đối mặt trong giai đoạn đầu phát triển là sự khác biệt về tên gọi sản phẩm giữa các vùng miền. Ví dụ, tại một số khu vực ở Hoa Kỳ và Canada, người ta gọi nước giải khát có ga là “pop”, trong khi ở những nơi khác lại dùng từ “soda”, “coke” hoặc nhiều tên gọi địa phương khác. Sự đa dạng này gây khó khăn cho việc xây dựng các chiến dịch quảng cáo quốc gia hiệu quả, vì một thuật ngữ chung để chỉ sản phẩm không tồn tại.
Để giải quyết vấn đề này, các nhà sản xuất đã chọn thuật ngữ “soft drink” (nước ngọt) như một cách gọi chung, mang tính phổ quát hơn cho các loại đồ uống có ga và hương vị. “Nước ngọt” trở thành một thuật ngữ trung lập, dễ hiểu và chấp nhận được ở nhiều nơi, giúp các công ty quảng bá sản phẩm của mình trên quy mô lớn hơn. Tương tự, ở Việt Nam, “nước ngọt” đã trở thành một thuật ngữ quen thuộc và được sử dụng rộng rãi để chỉ các loại soda, nước giải khát có ga, vượt qua những tên gọi địa phương khác có thể đã từng tồn tại.
Điều thú vị là, một nghiên cứu năm 2006 chỉ ra rằng hầu hết các loại “nước ngọt” có ga thực sự chứa một lượng cồn nhỏ. Trong các phương pháp sản xuất cũ, lượng cồn này hình thành do quá trình lên men tự nhiên, tương tự như cách bia có cồn. Mặc dù các phương pháp hiện đại đã giảm thiểu sự lên men này, một lượng cồn nhỏ vẫn tồn tại do quá trình lên men đường trong môi trường không vô trùng của đồ uống. Trong một số loại soda, cồn cũng có thể được thêm vào từ các chiết xuất hương liệu có chứa cồn. Tuy nhiên, lượng cồn này rất nhỏ, thậm chí còn ít hơn so với lượng cồn có trong một hộp sữa chua có cùng thể tích.
Ngoài ra, lịch sử của tên gọi “pop” cũng khá thú vị. Lần đầu tiên thuật ngữ “pop” được ghi nhận dùng để chỉ đồ uống là vào năm 1812, trong một bức thư của nhà thơ người Anh Robert Southey. Ông giải thích rằng tên gọi này xuất phát từ âm thanh “pop” khi nút chai bật ra, và cũng là một lời cảnh báo hài hước rằng “bạn cũng sẽ ‘pop’ (nổ tung) nếu uống quá nhiều”. Còn thuật ngữ “soda-pop” xuất hiện do người ta từng tin rằng bọt khí trong đồ uống được tạo ra từ soda (natri bicarbonate), tương tự như một số sản phẩm phổ biến khác thời bấy giờ.
Như vậy, việc soda được gọi là “nước ngọt” là một quá trình phát triển gắn liền với lịch sử ngành công nghiệp nước giải khát, chiến lược marketing và sự thống nhất về ngôn ngữ trong quảng bá sản phẩm. Từ một thuật ngữ rộng chỉ đồ uống không cồn, “nước ngọt” dần trở thành tên gọi quen thuộc và phổ biến cho các loại soda và nước giải khát có ga mà chúng ta yêu thích ngày nay.
