Chứng khó nuốt (Dysphagia) là tình trạng gặp khó khăn khi nuốt thức ăn hoặc chất lỏng. Chế độ ăn mềm (Dysphagia Mechanical Soft Diet) được thiết kế dành cho những người mắc chứng khó nuốt, giúp họ dễ dàng nhai và di chuyển thức ăn trong miệng, giảm nguy cơ thức ăn và chất lỏng đi vào đường thở. Thực phẩm trong chế độ ăn này đều có kết cấu mềm, ẩm, dễ nuốt. Việc ăn các loại thực phẩm không được khuyến nghị có thể làm tăng nguy cơ gặp vấn đề về nuốt, dẫn đến thức ăn lọt vào khí quản thay vì thực quản. Điều này không chỉ gây khó khăn trong việc hấp thụ dinh dưỡng mà còn có thể dẫn đến các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp như viêm phổi.
Những người cần chế độ ăn mềm bao gồm:
- Bệnh nhân đột quỵ: Đột quỵ có thể ảnh hưởng đến các cơ kiểm soát việc nuốt.
- Người bị bệnh Parkinson: Bệnh Parkinson gây ra các vấn đề về vận động, bao gồm cả việc nuốt.
- Bệnh nhân ung thư vùng đầu cổ: Ung thư và các phương pháp điều trị ung thư như xạ trị có thể gây khó nuốt.
- Người cao tuổi: Quá trình lão hóa có thể làm yếu các cơ nuốt.
- Trẻ em bị dị tật bẩm sinh: Một số dị tật bẩm sinh có thể ảnh hưởng đến khả năng nuốt của trẻ.
- Người bị chấn thương vùng đầu cổ: Chấn thương có thể làm tổn thương các cơ và dây thần kinh liên quan đến việc nuốt.
Các loại thực phẩm được khuyến nghị trong chế độ ăn mềm:
Thức uống: Nên sử dụng các loại thức uống có độ đặc theo khuyến nghị của bác sĩ hoặc chuyên gia ngôn ngữ trị liệu, có thể là loãng, đặc như mật ong hoặc đặc như sữa chua.
Tinh bột, bánh mì và ngũ cốc: Bánh kếp, bánh mì nướng Pháp được làm ẩm bằng siro; khoai tây luộc, nướng, nghiền nhuyễn; bột yến mạch; ngũ cốc lạnh được làm ẩm bằng sữa; mì ống mềm với sốt thịt. Cần tránh các loại thực phẩm như khoai tây chiên, bánh mì khô cứng, ngũ cốc có hạt hoặc quả hạch.
Thịt và các loại thay thế thịt: Thịt xay nhuyễn, thịt gia cầm hoặc cá được chế biến mềm, ăn kèm với nước sốt hoặc nước thịt; trứng luộc mềm, trứng tráng; các loại đậu được nấu chín kỹ và nghiền nhuyễn; đậu phụ; salad cá ngừ hoặc trứng (không có miếng lớn, cần tây hoặc hành tây). Tránh các loại thịt khô, dai như thịt xông khói, xúc xích, bánh mì kẹp, bơ đậu phộng.
Trái cây và rau củ: Chuối chín mềm, trái cây đóng hộp mềm, đã bỏ vỏ và hạt; rau củ nấu chín mềm, cắt nhỏ dưới 1.5 cm. Tránh các loại trái cây và rau củ sống, dứa tươi, đóng hộp hoặc nấu chín, ngô, đậu Hà Lan, bông cải xanh, bắp cải.
Món tráng miệng: Bánh pudding, sữa trứng, sốt táo; thạch, kem, sorbet; bánh nướng không hạt, có lớp vỏ bánh mềm. Cần tránh các loại bánh khô cứng, bánh pudding gạo hoặc bánh mì, kẹo cứng.
Để đảm bảo đủ dinh dưỡng cho người bệnh, cần lưu ý:
- Ăn đa dạng thực phẩm từ các nhóm thực phẩm khác nhau.
- Bổ sung các loại sữa dinh dưỡng dạng lỏng nếu cần, đặc biệt là các loại có hàm lượng calo và protein cao.
- Chia nhỏ bữa ăn, ăn thành nhiều bữa nhỏ trong ngày.
- Thêm nước sốt hoặc nước thịt vào thức ăn để tăng độ ẩm và hương vị.
- Phục vụ thức ăn nóng sốt khi còn nóng và thức ăn lạnh khi còn lạnh để tránh nhiễm khuẩn.
Tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia ngôn ngữ trị liệu để được tư vấn cụ thể về chế độ ăn phù hợp với tình trạng sức khỏe của người bệnh.
